19 juli 2021

Doesburg: Hanzestad en vestingstad

Vergeet Amsterdam en Rotterdam. Dat zijn in de middeleeuwen slechts kleine dorpjes. Helemaal in vergelijking met Doesburg. De stad aan de IJssel ontwikkelt zich vanaf de veertiende eeuw namelijk tot een machtige handelsplek, doordat zij onderdeel is van het Hanzeverbond.

Verhaal-35-Doesburg-Hanzestad-en-vestingstad_1920x1280px

In de glorietijd bestaat dat uit zo’n honderdvijftig steden, vooral in Duitsland en Nederland, maar ook in Scandinavië, Polen, België en zelfs Portugal. Ze vormen zo een soort voorloper van de Europese Unie. Producten als zout, vis, granen, hout, bier en wijn worden over zee en via rivieren vervoerd met de kogge, het belangrijkste schip tot de vijftiende eeuw. De handel brengt een enorme welvaart naar Doesburg.

Tot op de dag van vandaag is dat terug te zien in de imposante bouwwerken, sierlijke koopmanshuizen en de indrukwekkende handelskantoren in de stad. Doesburg geniet dan ook nog altijd grote bekendheid door zijn prachtig gerestaureerde historische binnenstad. In 1974 is die, met haar grote aantal monumenten en beeldbepalende panden, aangewezen als beschermd stadsgezicht, en ze heeft een aantal keren gefungeerd als decor voor films.

Vier stadspoorten

Naast het Hanzeverbond speelt ook de uitbreiding van 1343 een belangrijke rol in de ontwikkeling en het huidige stadsbeeld van Doesburg. De huidige Ooipoortstraat en

Verhaal-35-Doesburg-Hanzestad-en-vestingstad_1920x1280px_2

Meipoortstraat worden dan binnen de muren gebracht en vanaf dat moment heeft Doesburg vier stadspoorten: De Veer- of Saltpoort, De Koepoort, De Meipoort en De Ooipoort.

De bloeiperiode van Doesburg duurt tot het einde van de vijftiende eeuw. Een belangrijke oorzaak van het verval van Hanzestad in marktplaatsje is de verzanding van de IJssel. De rivier wordt in 1552 nog wel verlegd, maar het kwaad is dan al geschied.

Eigenlijk heeft Doesburg vanaf de zestiende eeuw alleen nog echt betekenis als vestingstad. Vanaf 1607, nadat prins Maurits Doesburg als grensvesting heeft ingericht, tot 1945 heeft de stad permanent een garnizoen gehuisvest. Om de stad beter te beschermen is tussen 1702 en 1730 een sterke verdedigingslinie aangelegd. Een groot deel daarvan is nog altijd aanwezig en staat nu bekend onder de naam Hoge en Lage Linie of Batterijen.

Verhaal-35-Doesburg-Hanzestad-en-vestingstad_1920x1280px_3

Tweede Wereldoorlog

Een zwarte bladzijde in de geschiedenis van Doesburg is de Tweede Wereldoorlog. De stad heeft zwaar geleden tijdens de Duitse bezetting. Rond Doesburg is veertien dagen zwaar gevochten. Na ongeveer vijf jaar bezetting is de stad bevrijd, maar de Duitsers hebben toen nog wel de Martinikerk, Mauritskazerne en de molen opgeblazen.

Tijdens de wederopbouw is de Martinikerk hersteld (leuk weetje: het is met 94 meter de hoogste kerk van Gelderland) en zijn nieuwbouwwijken als het Zuidelijk en Noordelijk Molenveld en De Ooij gerealiseerd.

Wat de rol van Ubbink dan is in de historie van Doesburg? De gieterij waar het bedrijf uit voortkomt, is eind negentiende eeuw de allereerste grote industrie uit de historie van de stad. Op die manier zal Ubbink altijd verbonden zijn met (de historie van) Doesburg.

Waar komt de naam Doesburg vandaan?

In een akte gedateerd tussen 1053 en 1071 komt de naam van Doesburg voor het eerst voor. De omgeving bestond toen uit moerassen en zandruggen, waarvan sommige bewoond werden. Volgens taalkundigen was does een benaming voor een met struiken of bomen begroeid moeras. De toevoeging van burg wijst op een burcht of nederzetting in een dergelijk moerasgebied.

Foto's beschikbaar gesteld door Achterhoek Toerisme

Meer verhalen

Engelandvaarder

Engelandvaarder

Als Beatrix op 30 april 1980 is ingehuldigd als koningin, loopt een man uit Doesburg vanuit de Nieuwe Kerk de Dam op. ‘De koningin is ingehuldigd. Hoera, hoera, hoera!’, roept hij. Zijn naam? Ben Ubbink, een van de bekendste Doesburgers en zoon van Willem Herman Ubbink, broer van Ubbink-oprichter Barend Ubbink en mededirecteur in de beginjaren van het bedrijf.

Lees meer
125 jaar Ubbink: Wereldbedrijf

125 jaar Ubbink: Wereldbedrijf

Vanuit Doesburg de wereld in!

Lees meer